Ο τουρκικός αναθεωρητισμός στην σκιά του Ουκρανικού και οι «ανανεωμένες» ηγεμονικές βλέψεις της Άγκυρας

Γιώργος Σκαφιδάς_ Όσο κάνει τώρα ο Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία τα είχε, υπό μια έννοια, προαναγγείλει, όχι μία αλλά περισσότερες φορές στ...

Γιώργος Σκαφιδάς_Όσο κάνει τώρα ο Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία τα είχε, υπό μια έννοια, προαναγγείλει, όχι μία αλλά περισσότερες φορές στο παρελθόν: τον Φεβρουάριο του 2007 από το βήμα της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου… τον Απρίλιο του 2008 με φόντο τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι… αλλά και πιο πρόσφατα, το καλοκαίρι του 2021, μέσω του κειμένου «περί της ιστορικής ενότητας Ρώσων και Ουκρανών» που έδωσε στη δημοσιότητα με την υπογραφή του.

Τι μας λέει η Ρωσία αναθεωρητικώ τω τρόπω; Ότι υπάρχει μια χώρα δίπλα στα σύνορα της, η Ουκρανία, που ήταν άλλοτε κομμάτι της ρωσικής αυτοκρατορίας. Μια χώρα στην οποία ζουν πολλοί Ρώσοι που «καταπιέζονται» ή «διώκονται» και που, ως εκ τούτου, χρήζουν υπεράσπισης από τη μητέρα πατρίδα. Μια χώρα που φτιάχτηκε παίρνοντας τα εδάφη άλλων χωρών, και που τώρα πρέπει να «αποστρατιωτικοποιηθεί» επειδή εγείρει κινδύνους ασφαλείας για την ίδια τη Μόσχα. Μια χώρα που περιορίζει το άνοιγμα της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα, μπαίνοντας σφήνα στην σφαίρα επιρροής που «δικαιούται» όμως να έχει η Ρωσική Ομοσπονδία ως πρώην αυτοκρατορία στην Ευρασία.

Κάπου εκεί ανάμεσα, μπαίνει και το αφήγημα περί «αποναζιστικοποίησης» για να έρθει να κουμπώσει προπαγανδιστικά με την ηθική κληρονομιά του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, αλλά και το αφήγημα περί «απελευθέρωσης» εδαφών που για να «απελευθερώνονται» θα πρέπει βέβαια να είναι υπό «κατοχή».

Το απαραβίαστο των συνόρων, οι αναφορές στο διεθνές δίκαιο και το pacta sunt servanda παλαιότερων συμφωνιών (βλ. Μνημόνιο Βουδαπέστης του 1994) θυσιάζονται στον βωμό μιας στρατιωτικής εισβολής που επιδιώκει να επιβάλει δια της σκληρής ισχύος ένα νέο σετ δεδομένων όχι μόνο στο έδαφος αλλά και στις διεθνείς σχέσεις.

Τις αναθεωρητικές της διαθέσεις έχει καταστήσει σαφείς όμως τα τελευταία χρόνια και η Τουρκία, μέσα σε ένα αναθεωρητικό πλαίσιο το οποίο θυμίζει σε πολλά το αντίστοιχο ρωσικό. Και εδώ, έχουμε μια πρώην (οθωμανική) αυτοκρατορία, που έχει εισβάλει σε γειτονικές της χώρες (Κύπρος, Συρία, Ιράκ) και αμφισβητεί τα ελληνικά σύνορα (γκρίζες ζώνες) απαιτώντας «αποστρατιωτικοποίηση». Μια χώρα που βλέπει «τουρκικές» μειονότητες πέραν των τουρκικών συνόρων, τις οποίες μάλιστα διαμηνύει πως έχει χρέος να προστατέψει ως μητέρα πατρίδα. Αλλά και μουσουλμανικές μειονότητες τις οποίες επίσης θέλει να πατρονάρει ως «προστάτιδα» δύναμη και νέα «ηγέτιδα» του μουσουλμανικού κόσμου.
Αξιώσεις που πολλαπλασιάζονται

Το εάν θα φτάσει η νατοϊκή Τουρκία – που έχει κατ’ επανάληψη κατηγορήσει τη Δύση για «ναζισμό» και «ισλαμοφοβία» – στο σημείο κάποια στιγμή να επιχειρήσει να επιβάλει και εκείνη δια της σκληρής ισχύος όσα έχει κατά καιρούς προαναγγείλει είναι κάτι που μένει να φανεί.

Ο πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα, Μπουράκ Οζουγκέργκιν, είχε πάντως δηλώσει δημόσια στο πρόσφατο παρελθόν πως ό,τι λέει η Τουρκία το κάνει, και πως ό,τι κάνει το έχει πει.

Η εμπειρία έχει δείξει πως οι αξιώσεις της Άγκυρας, όσο περνάει ο καιρός, διευρύνονται (βλ. τουρκολιβυκό μνημόνιο, «Γαλάζια Πατρίδα», ρητορική δύο κρατών στο Κυπριακό, μονομερές άνοιγμα Βαρωσίου, σύνδεση αποστρατιωτικοποίησης ελληνικών νησιών με την αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους) αλλά και πως ό,τι μπαίνει στο καλάθι με τις μονομερείς τουρκικές αξιώσεις δεν βγαίνει ποτέ.

Αναθεωρητισμός – ηγεμονισμός

Οι τουρκικός αναθεωρητισμός δεν πρόκειται, με άλλα λόγια, να χαθεί στην σκιά της Ουκρανικής κρίσης. Ίσως όμως «λειανθεί» ελαφρώς, προσλαμβάνοντας τη μορφή ενός νέου περιφερειακού τουρκικού ηγεμονισμού που δεν θα συγκρούεται πια κατά τρόπο εκβιαστικό με τους γείτονες όπως στο πρόσφατο παρελθόν, αλλά θα επιχειρεί αντιθέτως να τους πατρονάρει κομίζοντας υποσχέσεις περιφερειακής σταθερότητας και αποτελεσματικής διαμεσολάβησης.

Η Άγκυρα θα επιχειρήσει, με άλλα λόγια, να ξαναμπεί στο κλαμπ των πολυμερών συμπράξεων της Ανατολικής Μεσογείου από το οποίο είχε βγει με δική της ευθύνη, πλην όμως πλέον όχι ως ισότιμο μέλος αλλά με διάθεση να προωθήσει δικές της τουρκοκεντρικές «λύσεις» (για παράδειγμα στο μέτωπο της ενέργειας και των ενεργειακών οδεύσεων προς την Ευρώπη η ανάγκη διαφοροποίησης των οποίων έχει πια καταστεί ακόμη πιο άμεση και επιτακτική).
Τι θα γίνει στην Αίγυπτο

Η ελληνική γειτονιά δεν βρίσκεται στο απυρόβλητο. Αντιθέτως, υπό μια έννοια, ακόμη δεν έχουμε δει τίποτα… Εάν επιβεβαιωθούν οι δυσοίωνες εκτιμήσεις, τότε μια από τις χώρες που πρόκειται να αντιμετωπίσουν σοβαρότατο επισιτιστικό πρόβλημα λόγω του Ουκρανικού τους προσεχείς μήνες είναι η Αίγυπτος.

Και όλοι θυμούνται τι έγινε την τελευταία φορά που οι πολίτες στη βόρεια Αφρική δεν είχαν να φάνε: «Αραβική Άνοιξη»… μεταναστευτικές ροές… τουρκικά ανοίγματα προς τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τη Χαμάς… αλλά και τουρκικοί εκβιασμοί έναντι της Ευρώπης, με αιχμή τις ροές όχι της ενέργειας (τις οποίες η Τουρκία διεκδικεί) αλλά των μεταναστών (τις οποίες η Τουρκία ήλεγχε)…amynanet.gr