ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΑΣ ΔΕΚΑΤΕΣΣΕΡΑ... Παιδοφιλία: Πώς μπορούν οι γονείς να προστατέψουν τα παιδιά τους

   Γράφει ο Γιώργος Λάγιος, Ψυχοθεραπευτής – Συγγραφέας Η παιδοφιλία, ως μια σεξουαλική παρέκκλιση, αφορά το 2-3% του πληθυσμού, χωρίς αυτό...

  

Γράφει ο Γιώργος Λάγιος, Ψυχοθεραπευτής – Συγγραφέας

Η παιδοφιλία, ως μια σεξουαλική παρέκκλιση, αφορά το 2-3% του πληθυσμού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όσα άτομα βιώνουν σεξουαλική διέγερση από παιδιά θα πραγματοποιήσουν την επιθυμία τους. Ως ψυχιατρική διάγνωση κατατάσσεται στις παραφιλίες και τις παραφιλικές διαταραχές, και χαρακτηρίζεται από έντονη φαντασιωσική επιθυμία για ερωτική συνεύρεση με παιδιά, καθώς και ενίοτε από δυσφορία για αυτές τις φαντασιώσεις, ή/και από ή προς την αδυναμία ελέγχου της σεξουαλικής διέγερσης από παιδιά. Όπως και σε υπόλοιπες παραφιλίες, έτσι και στην παιδοφιλία όταν εκλείπει το στοιχείο της συναίνεσης, είναι αυτό ακριβώς που παρέχει την μεγαλύτερη διέγερση. Κάποιες φορές, τα άτομα αυτά βρίσκουν την δύναμη να ζητήσουν βοήθεια όταν συνειδητοποιούν ότι διεγείρονται σεξουαλικά από παιδιά, όμως είναι ελάχιστοι οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας που είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι για να τους βοηθήσουν χωρίς να τους στιγματίσουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει η αρμόζουσα παροχή βοήθειας, και να διαιωνίζονται κάποια φαινόμενα.

Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, ένα παιδί δεν μπορεί να είναι ποτέ πλήρως προετοιμασμένο για να αποφύγει τον κίνδυνο του να χρησιμοποιηθεί από κάποιον ενήλικα. Οι σωστές γονεϊκές τακτικές όμως μπορούν να κάνουν πολύ μεγάλη διαφορά, ξεκινώντας από την σωστή ενημέρωση για το σώμα και τις λειτουργίες του, ονομάζοντας τα γεννητικά όργανα με το όνομά τους χωρίς ντροπή, και εξηγώντας τι είναι η συναίνεση και πώς λειτουργούν τα μυστικά. Ένα ακόμα σημαντικό κομμάτι είναι η χρήση λέξεων ασφαλείας για το παιδί όταν θέλει να επικοινωνήσει με τους γονείς του, καθώς και το να γνωρίζει ότι μπορεί να πει οτιδήποτε στους γονείς του χωρίς φόβο. Δυστυχώς, πολλοί γονείς λένε στο παιδί τους ότι μπορεί να τους πει ό,τι το απασχολεί, όταν όμως γίνει αυτό οι γονείς το μαλώνουν, μοιράζονται το μυστικό του με άλλους, το κοροϊδεύουν, θυμώνουν, δεν το πιστεύουν ή ακόμα δεν δίνουν τη σημασία που αρμόζει. Έτσι, τα παιδιά μαθαίνουν ότι δεν είναι ασφαλές το να μιλήσουν στους γονείς τους για κάτι σοβαρό.

Είναι συχνό φαινόμενο όταν αποκαλύπτεται μια ακόμα ιστορία παιδοφιλίας, αρκετά άτομα να απορούν για το “πώς γίνεται να συμβαίνουν όλα τώρα” ή να επιρρίπτουν ευθύνες στην “σύγχρονη εποχή”, αγνοώντας ότι τέτοια φαινόμενα υπήρχαν ανέκαθεν από τις πρώτες οργανωμένες κοινωνίες των ανθρώπων. Η διαφορά του τότε με το τώρα είναι ότι σήμερα έχουμε την δυνατότητα να μαθαίνουμε νέα γρήγορα, αλλά και το ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίνουν φωνή σε όσα άτομα παλαιότερα αναγκαζόταν να σωπάσουν. Συνεπώς, είναι άτοπο να μιλάμε για την παιδοφιλία ως ένα σπάνιο φαινόμενο που “αποκλείεται να συμβαίνει δίπλα μας”. Ασφαλώς, η άρνηση είναι χρήσιμη όταν δυσκολευόμαστε να αναλάβουμε τις ευθύνες που μας αναλογούν εάν θέλουμε να λεγόμαστε ευσυνείδητοι πολίτες. Διότι, όπως αναφέρεται με σημαντική συχνότητα, σχεδόν πάντα εμφανίζονται άνθρωποι που “ήξεραν” ή “είδαν” αλλά δεν έκαναν κάτι για αυτό.

Δυστυχώς, δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πότε και αν θα εκλείψουν ποτέ τα φαινόμενα παιδικής κακοποίησης. Σύμφωνα με κοινωνιολογικές έρευνες, είναι δύσκολο να αλλάξει κάτι στην δομή αυτών των φαινομένων όταν δεν αλλάζουμε την στάση μας ως προς αυτά συλλογικά και όταν είμαστε επιλεκτικοί με το ποιοι “αξίζουν” βοήθεια και ποιοι όχι. Μέχρι να πραγματοποιηθεί μια ουσιαστική αλλαγή, είναι σημαντικό να διδάσκεται στα παιδιά τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο η συναίνεση, οι λειτουργίες του σώματος, και το σεξ, χωρίς να αποκρύπτονται ή να λογοκρίνονται πληροφορίες.

Στις περιπτώσεις όπου οι γονείς αντιλαμβάνονται ότι κάτι απασχολεί το παιδί τους, κρίνεται απαραίτητο να ζητήσουν τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας που να εξειδικεύεται στην παιδοψυχολογία. Τα άτομα που έχουν υπάρξει θύματα παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης ενδέχεται να βρίσκουν αρκετά δυσφορικά τα όσα συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό στην χώρα μας, καθώς ανάλογες αναρτήσεις βρίσκονται παντού. Σε αυτές τις περιπτώσεις, συνίσταται η αναζήτηση υποστήριξης σε ειδικούς ψυχικής υγείας που έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση για να δουλέψουν ψυχοθεραπευτικά με τέτοιου είδους τραύματα. Τέλος, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι έχουμε όλοι την δύναμη τόσο να σταματάμε αλλά και να προλαμβάνουμε τέτοια φαινόμενα, αρκεί να απευθυνθούμε στους αρμόδιους φορείς (πχ. Αστυνομία, το Χαμόγελο του Παιδιού, κ.α.) αντί να περιμένουμε “κάποιον άλλον” να το κάνει για εμάς.

Εκδίκηση ή πρόληψη;

Γνωρίζοντας πόσο ευαίσθητο είναι αυτό το θέμα δεν μπορώ να παραλείψω το γεγονός πως μία κοινωνία συνήθως διψάει για εκδίκηση και όχι για πρόληψη. Η τιμωρία της φυλακής προφανώς έχει αποδειχτεί πως δεν πρόκειται να έχει αποτέλεσμα σε κάποιον παιδόφιλο, ούτε να παραδειγματίσει, διότι τα φαινόμενα αυτά απλά εξακολουθούν να συμβαίνουν. Περισσότερο ωφέλιμο θα ήταν να οργανωθεί μια ομάδα από νευροεπιστήμονες και ψυχιάτρους να μελετήσουν σε βάθος αυτόν τον άνθρωπο, ώστε να μάθουν τα αληθινά αίτια που οδηγούν σε τέτοιες αποτρόπαιες πράξεις, για να δημιουργήσουμε μηχανισμούς πρόληψης. Επίσης, χρειάζεται πρόληψη από νωρίς, γι’ αυτό και η ψυχική υγεία της οικογένειας κρίνεται ως η πλέον σημαντική παράμετρος στην αποτροπή τέτοιων φαινομένων καθώς έχει ήδη αναγνωριστεί ότι τα άτομα με αντικοινωνικές συμπεριφορές μεγαλώνουν σε δυσλειτουργικά περιβάλλοντα και εμφανίζουν σημάδια της προδιάθεσης τους από νωρίς. Η εκδίκηση είναι σημάδι μη εξελιγμένης κοινωνίας. Ας προσπαθήσουμε να δείξουμε το δρόμο με ψυχοθεραπεία, έρευνα, καλή γονεϊκή και σχολική καθοδήγηση και ίσως έτσι αποκτήσουμε επιτέλους πιο αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης των «άρρωστων» συμπτωμάτων, αλλά και το πως αντιμετωπίζουμε εμείς ως κοινωνία αυτά τα περιστατικά.

***Γιώργος Λάγιος, Καθηγητής ψυχολογίας – Συγγραφέας