KAMAΡΩΣΤΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ "ΕΛΙΤ": ΔΕΙΤΕ ΤΙ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΙ ΚΑΙ ΜΜΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Γράφει: Βάσω Μιχοπούλου Mπορεί η Ελλάδα, ένα "μικρό έθνος", μέλος της Ε. Ε και του ΝΑΤΟ, να επηρεάσει τη διεθνή πολιτική με...

Γράφει: Βάσω Μιχοπούλου
Mπορεί η Ελλάδα, ένα "μικρό έθνος", μέλος της Ε. Ε και του ΝΑΤΟ, να επηρεάσει τη διεθνή πολιτική με την ποιότητα των ιδεών της και την προσήλωσή της στο διεθνές δίκαιο;
Μειώθηκε μετά το 2010 και πόσο, το κύρος και η επιρροή της χώρας εξαιτίας της οικονομικής κρίσης;
Επιθυμούν οι Eλληνες πολίτες μια ενεργή εξωτερική πολιτική που να μην περιορίζεται στα «συνήθη» ζητήματα (Ελληνοτουρκικές σχέσεις, Κυπριακό, Σκοπιανό κ. λ. π) και σε ποιό βαθμό την απασχολούν παγκόσμια προβλήματα (Αφγανιστάν, Συρία, Υποσαχάρια Αφρική κ. λ. π.);
Πρέπει η Ελλάδα να συνεχίσει να υποστηρίζει σταθερά την ένταξη της Τουρκίας στην Ε. Ε και κατά πόσο η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη της γειτονικής χώρας αποτελεί απειλή για αυτήν;

O καθηγητής Κώστας Υφαντής


Πόσο σημαντική είναι η επίλυση του Κυπριακού για τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και πόσο πιθανό θεωρείται ένα θερμό επεισόδιο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας την επόμενη πενταετία και με ποιο επίκεντρο κρίσης;
Σε αυτά και σε περισσότερα ερωτήματα κλήθηκαν να απαντήσουν ακαδημαϊκοί, επιχειρηματίες, διπλωμάτες, πολιτικοί, στρατιωτικοί και δημοσιογράφοι, που συνιστούν την "επίσημη" και την "άτυπη" ελίτ της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής (δηλ. oμάδες του ελληνικού πληθυσμού που λόγω της επαγγελματικής τους ιδιότητας, εμπλέκονται με έναν τρόπο στη διαδικασία χάραξης της), σε έρευνα με τίτλο: " National Role and Foreign Policy: A Descriptive Study of Greek Elites" Perceptions towards Turkey, που διενεργήθηκε από το ελληνικό παρατηρητήριο του London School of Economics (LSE), από τον Μάιο ως τον Οκτώβριο του 2014.

O καθηγητής Δ. Τριανταφύλλου


"Τρείς ήταν οι θεματικές ενότητες που απασχόλησαν τους ερωτηθέντες. Η πρώτη αφορούσε την αποσαφήνιση του τρόπου με τον οποίο η "ελίτ" της εξωτερικής πολιτικής αντιλαμβάνεται τη θέση της Ελλάδας στο γεωπολιτικό χάρτη, καθώς και τις δυνατότητές της να επηρεάζει τόσο τις περιφερειακές εξελίξεις, όσο και την παγκόσμια πολιτική και η δεύτερη εστίασε στη Τουρκία και εξέτασε ιδιαίτερα τις αντιλήψεις των ερωτηθέντων ελλήνων για την εξωτερική και εσωτερική πολιτική της γειτονικής χώρας, αλλά και το ρόλο της στη διεθνή σκακιέρα των πολιτικών εξελίξεων. Το θέμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων ήταν το θέμα της τρίτης ομάδας του ερωτηματολογίου, όπου οι εκπρόσωποι των έξι κατηγοριών κλήθηκαν να αξιολογήσουν το σημερινό επίπεδο των σχέσεων μεταξύ των δυο γειτονικών χωρών, τις "απειλές ή τις "ευκαιρίες" που παρουσιάζονται από τη χώρα, αλλά και το βαθμό στον οποίο η τρέχουσα σχέση έχει επηρεαστεί από την παρατεταμένη οικονομική κρίση της Ελλάδας.", εξηγεί ο ένας από τους δύο υπεύθυνους για την έρευνα, ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο "Kadir Has" της Κωνσταντινούπολης Κώστας Υφαντής. Ο άλλος είναι ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο "Kadir Has" της Κωνσταντινούπολης Δημήτρης Τριανταφύλλου.

Ανομοιογένεια αλλά και σύγκλιση απόψεων…
Η Ελλάδα μπορεί να είναι μια μικρή χώρα ( σύμφωνα με το 57,1% των ερωτηθέντων), αλλά διαθέτει μια δυσανάλογα μεγάλη ικανότητα να επηρεάζει αποτελεσματικά τις διεθνείς εξελίξεις ( κατά το 59,8%) και μπορεί να διαδραματίσει μια σειρά από πιο σημαντικούς και πιο ενεργούς ρόλους, με πρώτον αυτόν του "περιφερειακού ηγέτη". Συνολικά οι ερωτηθέντες συμφωνούν σε ποσοστό 73%, στο ότι η Ελλάδα αποτελεί μια "θετική" μονάδα του διεθνούς συστήματος με την έννοια ότι τηρεί τις διεθνείς δεσμεύσεις της, υπερασπίζεται και προωθεί τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Η πλειοψηφία των διπλωματών (65,4%) και των πολιτικών (52%), υποστηρίζουν επίσης ότι η αντίληψη διεθνώς για τον ρόλο της χώρας έχει «κάπως» επηρεαστεί, ενώ το 71,7% των ακαδημαϊκών, το ίδιο ποσοστό των αξιωματικών, αλλά και το 65% των δημοσιογράφων, καθώς και το 63,3% των επιχειρηματιών δείχνουν ότι η οικονομική κρίση έπληξε το κύρος της («πάρα πολύ» ως «πολύ») και την εξέθεσε στο διεθνές περιβάλλον.
"Αναφορικά με την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν μια έντονη δυσπιστία και μια βαθιά ριζωμένη αντίληψη για τη γειτονική χώρα ως "απειλή", η οποία δείχνει να είναι το αποτέλεσμα της ακτιβίστικης εξωτερικής πολιτικής της, αλλά και της ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης και της αύξησης του κύρους της σε μια εποχή που η Ελλάδα, λόγω κρίσης, υφίσταται σημαντική στασιμότητα σε διεθνές επίπεδο, αν όχι οπισθοδρόμηση.", λέει ο Καθηγητής Δημήτρης Τριανταφύλλου.

Οι ερωτηθέντες επίσης συγκλίνουν στην παραδοχή ότι η Τουρκία, παρότι διατηρεί ενισχυμένους δεσμούς με τις Η. Π. Α (68,5% το πιστεύει), απομακρύνεται από τη Δύση και επαναπροσδιορίζει τη θέση και το ρόλο της στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Σχετικά με το ερώτημα αν η οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας την τελευταία δεκαετία έχει ενισχύσει την διαδικασία εκδημοκρατισμού της, οι ερωτηθέντες διχογνωμούν (41,5% είναι θετικοί και 37,9% αρνητικοί), παρότι αναγνωρίζουν (κατά 67,6% ) κάποιες αλλαγές στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, που οφείλονται στις θρησκευτικές πεποιθήσεις του τούρκου Πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και της κυβέρνησης του. "Την ίδια στιγμή, μέσω του ερωτηματολογίου, εκφράζεται μια αδιαφορία σχετικά με τις στρατηγικές της γειτονικής χώρας στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, αντίδραση που δεν δικαιολογείται σε περιόδους που η σχέση της Τουρκίας με το Ισραήλ και το Ιράν επιδεινώνονται, ενώ την ίδια στιγμή οι σχέσεις του Ισραήλ με την Κύπρο και την Ελλάδα αναβαθμίζονται", συμπληρώνει ο Καθηγητής Τριανταφύλλου.

Στο επίπεδο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, η ελληνική "ελίτ" συμφωνεί με την στρατηγική προσέγγισης με την Τουρκία που εφαρμόζει από το 1999 η Ελλάδα, αν και δεν συναινεί στην ένταξη της Τουρκίας στην Ε. Ε , γεγονός που οφείλεται στην έλλειψη εμπιστοσύνης, καθώς η κουλτούρα της σύγκρουσης και του ανταγωνισμού δεν αλλάζει εύκολα. Είναι ενδιαφέρον ωστόσο το γεγονός ότι η ανάπτυξη της τουρκικής οικονομικής δύναμης δεν θεωρείται απειλή για τους Έλληνες ( ένα 40% των ερωτηθέντων υποστηρίζει πως η οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας δεν είναι αντιφατική προς τα ελληνικά συμφέροντα, ενώ σε μια παρόμοια ερώτηση σχετικά με το εάν τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα συνιστούν απειλή για τα ελληνικά συμφέροντα, και ως εκ τούτου, θα πρέπει να αποκλειστεί, περισσότερο από το 60% των ερωτηθέντων υπέδειξε ότι «διαφωνεί πλήρως» ή «μάλλον διαφωνεί»). Επίσης μια κρίση με την Τουρκία δεν θεωρείται πιθανή για την επόμενη πενταετία (και αν συμβεί θα έχει κατά 59,4% επίκεντρο το Αιγαίο), αν και η συντριπτική πλειοψηφία (πάνω από το 70%) θεωρεί ότι η επίλυση του Κυπριακού αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για την εξομάλυνση των διμερών σχέσεων."Αυτό δείχνει και μια ισχυρή προσήλωση στις ρίζες της σύγκρουσης (ιστορικά Κύπρος υπήρξε ο καταλύτης για τις ελληνοτουρκικές κρίσεις σε διάφορες χρονικές στιγμές, όπως του 1955, της περιόδου 1959-1960, του 1974, κ. λ. π).
Από τις απαντήσεις του τελευταίου ερωτήματος που ζητά από τους ερωτηθέντες να αναφέρουν ποιό θέμα, κατά τη γνώμη τους, μπορεί να αποτελέσει αιτία για μια μελλοντική κρίση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, εντύπωση προκαλεί πως η Κύπρος δεν επιλέγεται ούτε από τους αξιωματικούς, αλλά ούτε και από τους δημοσιογράφους ως επίκεντρο κρίσης.", συμπληρώνει ο Καθηγητής Υφαντής.

Οι απόψεις της ελληνικής "ελίτ"… Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ INFOGNOMON